İstanbul’un Bütçesi Delik Deşik Oldu: İBB’de 5 Yılda Borç Patlaması
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) mali yapısı, meclis gündemine bomba gibi düştü. AK Partili Meclis Üyesi Muhammet Kaynar, belediyenin son beş yılda büyük bir borç yükünün altına sokulduğunu belirtti. Kaynar, borçların 2018 sonunda 26 milyar TL olduğunu, bugün ise 215 milyar TL’ye yükseldiğini ifade etti. İSKİ ve İETT’nin borçları da eklendiğinde toplam borcun 264 milyar TL’yi aştığını belirten Kaynar, bu artışı “yüzde 704’lük feci bir yükseliş” olarak nitelendirdi.
2024 yılı için 179 milyar TL gelir hedefi koyan İBB'nin, yıl sonunda 238 milyar TL’lik harcama yaparak bütçeyi 59 milyar TL açıkla kapattığı belirtildi. Kaynar, gelirin yüzde 86’sının merkezi hükümetten geldiğini, buna rağmen belediyenin ciddi bir harcama kontrolü sağlayamadığını söyledi. Özellikle gayrimenkul satışları ve yabancı kaynaklara olan aşırı bağımlılık, dikkat çekici boyutlara ulaştı.
Yapılan değerlendirmelerde, 2024 yılında İBB’nin kısa vadeli yabancı kaynak borcunun 109 milyar TL, uzun vadeli yabancı borcunun ise 105 milyar TL olduğu aktarıldı. Bu rakamlar toplamda 215 milyar TL’lik borcu ortaya koyarken, bu düzeydeki bir borç artışının kamu maliyesi açısından ciddi sorunlara neden olabileceği kaydedildi.
İBB 2024 bütçesinin, yapılan revize ile 258 milyar TL’ye çıkarıldığını söyleyen Kaynar, metro ve kamulaştırma harcamalarının azaltıldığını, bunun yerine etkinlik, tanıtım ve araç kiralama gibi harcamaların neredeyse iki katına çıkarıldığını ifade etti.
Özellikle araç kiralama kalemlerinde büyük bir artış göze çarpıyor. 2024 yılı içinde İBB 1576, İSKİ 454 ve İETT 180 araç olmak üzere toplamda 2 bin 210 binek araç kiraladı. Bu rakam, önceki yıllara göre büyük bir artışı temsil ederken, aynı zamanda kamu kaynaklarının verimsiz kullanımını gözler önüne seriyor.
İBB’nin hizmet alım giderleri yüzde 120 oranında artarken, bu harcamaların büyük bölümünü araç kiralama kaleminin oluşturduğu bildirildi. Aynı zamanda personel sayısında da ciddi bir artış gözlemlendi. 2024 yılı itibarıyla İBB, İETT ve İSKİ toplamında 72 bini aşkın personel istihdam ediliyor. Bu sayı, yalnızca İETT özelinde bir yılda 3 bin 629 kişi arttı.
İhale süreçlerinde yaşanan usulsüzlükler ise başka bir dikkat çekici nokta olarak öne çıkıyor. Yapılan 419 ihaleden 107’sinde ya hiç indirim yapılmadığı ya da indirim oranının yüzde 5’in altında kaldığı belirtildi. Türkiye genelinde ortalama ihale kırım oranı yüzde 27 iken, İBB’de bu oranın oldukça düşük seyretmesi tepkilere neden oldu.
Kaynar ayrıca sadece bir ihalede, konser, dans, gösteri, kokteyl ve sosyal medya reklamları gibi hizmetler için belediyenin 1 milyar 345 milyon TL harcadığını, bu harcamanın ihale keşif artışlarıyla şişirildiğini öne sürdü. Böyle bir giderin, belediyenin yatırım önceliklerini sorgulatır hale getirdiğini belirtti.
Öte yandan, bazı ihalelerin işin asıl sahibine verilmeden, aracı firmalar üzerinden yüksek fiyatlarla devredildiği, bu nedenle belediyenin sadece bir ihalede 5,5 milyar TL fazladan ödeme yaptığı ifade edildi. Bu durumun, belediye kasasında kalması gereken büyük bir meblağın buharlaştığı anlamına geldiği vurgulandı.
İBB yönetiminin harcama politikaları, borçlanma oranları ve kamu kaynaklarının dağılımı hem siyasi hem de mali çevrelerde geniş yankı buldu. Meclis toplantısında yapılan bu açıklamalar, belediyedeki mali disiplinin ciddi şekilde sorgulanmasına yol açtı.
