İran'ın Yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan Oldu
İran'da gerçekleştirilen 14'üncü dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda, reformist aday Mesud Pezeşkiyan oyların %53,7'sini alarak ülkenin yeni cumhurbaşkanı seçildi. Seçim süreci, özellikle katılım oranları ve adaylar arasındaki rekabetle dikkat çekti.
Seçim süreci yerel saatle sabah 08.00'de başladı ve normalde 18.00'de sona ermesi gerekirken, oy kullanma süresi üç defa uzatılarak gece yarısına kadar devam etti. Bu sürenin sonunda oy sayımına geçildi. İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, seçim merkezinde yaptığı açıklamada, toplam 30 milyon 530 bin 157 oyun kullanıldığını belirtti. Pezeşkiyan, bu oyların 16 milyon 384 bin 403'ünü alarak %53,7 oranında destek gördü.
Muhafazakar rakibi Said Celili ise oyların %44,4'ünü alarak 13 milyon 538 bin 179 oyda kaldı. İkinci tur seçimlerine katılım oranı %49,8 olarak açıklandı. İlk turda hiçbir adayın %50'yi geçememesi nedeniyle ikinci tura kalan Pezeşkiyan ve Celili arasındaki rekabet, seçim sürecinin sonuna kadar devam etti. İlk turda Pezeşkiyan %42,5 oy alırken, Celili %38,6'da kalmıştı.
Mesud Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954'te Mahabad kentinde doğdu. İranlı Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Pezeşkiyan, Türk kimliğiyle gurur duyduğunu her fırsatta dile getirdi. Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olan Pezeşkiyan, 1980-1988 yıllarında İran-Irak savaşı sırasında hem asker hem de doktor olarak görev yaptı. Savaştan sonra tıp eğitimine devam eden Pezeşkiyan, kalp cerrahisi uzmanlığı alanında uzmanlaştı ve Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde rektörlük yaptı.
1994 yılında eşi Fatma Mecidi ve bir oğlunu trafik kazasında kaybeden Pezeşkiyan, kalan iki oğlunu ve bir kızını tek başına büyüttü. Bu kaybı, ona İran toplumunda şefkatli ve dirençli bir figür olarak sempati kazandırdı. Pezeşkiyan'ın siyasi kariyeri, 1997'de Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanmasıyla başladı. 2001'de Sağlık Bakanı olarak atandı ve 2005'e kadar bu görevde kaldı. 2008'de Tebriz Milletvekili seçildi ve beş dönem boyunca Meclis'te görev yaptı.
Batı ile iyi ilişkileri savunan Pezeşkiyan, 2009'daki cumhurbaşkanlığı seçimi sonrasında çıkan olaylar sırasında güvenlik güçlerinin müdahalelerini eleştirdi. 2013'teki cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olmuş ancak daha sonra adaylığını geri çekmişti. 2016'da Meclis Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı ve bu süreçte nükleer anlaşma ile Batı ile ilişkilerin geliştirilmesini destekledi.
Eylül 2022'de Mahsa Emini adlı genç bir kadının polis nezaretinde hayatını kaybetmesinin ardından zorunlu başörtüsü yasasına karşı yaptığı açıklamalar, Pezeşkiyan'ın kadın hakları konusundaki duyarlılığını gösterdi. Pezeşkiyan, zorunlu başörtüsü uygulamasının durumu kötüleştirdiğini ve sona erdirilmesi gerektiğini belirtti.
Seçim kampanyasında etnik ve mezhebi ayrımcılıkla mücadele edeceğini, ekonomi ve adalet sorunlarını çözeceğini vaad eden Pezeşkiyan, internet yasaklarını büyük oranda kaldıracağını ve Batı ile daha iyi ilişkiler kuracağını söyledi. Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformist isim oldu.
